Etiket: Ermeni Sorunu

Konstantiniyye’den Sürgüne Gönderilen Ermeni İleri Gelenleri (1915)

Hazırlayan: Orhan Yalçın Gültekin

Kızıl Pazar (Ermenice: Կարմիր Կիրակի) İngilizce: The Red Sunday), Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti Konstantiniyye’deki (İstanbul) Ermeni toplumunun ileri gelenlerinin tutuklandıkları geceye verilen ad.

Dönemin İçişleri Bakanı Mehmet Talat Paşa’nın hazırladığı 24 Nisan 1915 tarihli kararlarda “komitelerin başkan ve üyelerinin, bu işe teşebbüs eden şahıslar ile emniyet güçlerince tanınan önemli ve zararlı Ermenilerin hemen tutuklanmaları, bulundukları yerlerde ikametlerinin devamında sakınca görülenlerin il dâhilinde uygun görülecek yerlerde toplattırılarak kaçmalarına meydan verilmemesi”yle başlayan bir dizi önlem yer alıyordu.

24 Nisan 1915 saat 20.00’de başlayan uygulamanın ilk dalgasında, aralarında din adamları, doktorlar, editörler, gazeteciler, avukatlar, öğretmenler, politikacıların da bulunduğu 235 ile 270 arasında Ermeni ileri geleni tutuklandı.

İstanbul’da başlayan uygulama kısa sürede diğer bölgelere de yayıldı. Ermeni toplumunun ileri gelenleri Ankara yakınlarında iki kampta toplandı.

29 Mayıs 1915 tarihli Tehcir Kanunu’nun uygulanmasıyla birlikte yeni bir evreye giren ve Ermeni toplumunun kırımıyla sonuçlanan süreç bir dizi tartışmayı da beraberinde getirdi. Süreç, Ermeni Kırımı/Katliamı (Armenian Massacres), Ermeni Soykırımı (Armenian Genocide ya da Armenian Holocaust), Büyük Felâket/Suç (Great Crime, Մեծ Եղեռն, Mec Yeġeṙn), Kırım (Çart) gibi farklı biçimlerde ifade edildi.

24 Nisan 1915 sürecin başlangıcı olarak ele alındığından uluslararası düzeyde Ermeni Soykırımı Günü olarak kabul görüyor.

1914’te Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Ermeni nüfusunun 1 milyon 230 bin olduğu hesaplanmıştır. Cumhuriyet döneminin ilk sayımı olan 1927 Nüfus Sayımında Türkiye’nin ana dili Ermenice olan nüfusu 64.745 kişi olarak belirtilmiştir.

Meraklısına: