kafese beş maymun koyarlar. kafesin tepesine muz asılmıştır ve bir merdiven muzlara uzatılmıştır.

maymunlardan herhangi biri merdivenleri çıkarak muzlara ulaşmak istediğinde bütün maymunların üzerine soğuk su sıkılır. maymunlar, tekrar ve tekrar muzlara ulaşmaya çabalarlar. her seferinde aynı şey olur; hepsinin üzerine soğuk su sıkılır. bir süre sonra muzlara doğru hareketlenen maymunlar diğerleri tarafından engellenmeye başlanır…

su kapatılır. maymunlardan biri dışarı alınıp yerine yeni bir maymun koyulur. yeni gelen maymunun ilk yaptığı iş muzlara ulaşmak için merdivene tırmanmak olur ama diğer dört maymun buna izin vermez ve yeni maymunu döver.

daha sonra ıslanmış maymunlardan biri daha yeni bir maymunla değiştirilir. yeni maymun da merdivene ilk yaptığı atakta dayak yer. bu ikinci yeni maymunu en şiddetli ve istekli döven ilk yeni maymundur.

ıslak maymunlardan üçüncüsü de değiştirilir. en yeni gelen maymun da ilk atağında cezalandırılır.

son olarak ilk gruptaki maymunların dördüncü ve beşincisi de yenileriyle değiştirilir. dördüncü ve beşinci yeni gelen maymun da muzlara ulaşmak için harekete geçtiklerinde dayak yemekten kurtulamaz.

kafesin içindeki maymunların hiçbiri soğuk su uygulamasına maruz kalmamıştır ama tepelerinde bir salkım muz asılı olduğu halde artık hiçbiri merdivene yaklaşmamaktadır.

neden mi? çünkü burada işler böyle gelmiştir ve böyle gitmelidir.