Orhan Yalçın Gültekin

Birine göre, Engels’in “üretim ilişkileri gerektirdiğinde ailenin ortaya çıkacağına” ilişkin bir kuramı varmış.

Bu savı ortaya atan şöyle devam ediyor:

“O da vardır muhakkak.. ama şu da vardır. Bir kadın, bir erkek, bir de çocuk oldu mu. Kadın çocuğu emzirir. Erkek de ormana odun kesmeye gider. Kestiği odunu yakar, bebeğin donmasını engeller. Bu yanlış mı? Bu ailenin muhafazakar yorumu. Tek mutlak şekli de değil. Ama bu da bir parçası ve doğru. Ve orijinlerinden kuvvetle muhtemel. Şimdi aileyi tek teoriyle açıklamak nasıl mümkün değilse Engels’in yapmaya çalıştığı gibi, …”


Engels’in söylediği şu:

“Materyalist anlayışa göre, tarihte, egemen etken, sonunda, maddi yaşamın üretimi ve yeniden-üretimidir. Ama bu üretim, ikili bir özlüğe sahiptir. Bir yandan, yaşam araçlarının, beslenmeye, giyinmeye, barınmaya yarayan nesnelerin, ve bunların gerektirdiği aletlerin üretimi; öbür yandan, bizzat insanların üretimi, türün üremesi. belirli bir tarihsel dönem ve belirli bir ülkedeki insanların içinde yaşadıkları toplumsal kurumlar, bu iki türlü üretim tarafından, bir yandan emeğin, öbür yandan da ailenin erişmiş bulunduğu gelişme aşaması tarafından belirlenir. (…) Kan bağı üzerine kurulmuş eski toplum, yeni yeni gelişmiş toplumsal sınıfların çatışması sonucu değişir; yerini, artık dayanaklarını kan bağı üzerine kurulmuş toplulukların değil, belirli bir ülkede yaşayan toplulukların oluşturduğu devlet içinde örgütlenen aile rejiminin tamamen mülkiyet rejimi tarafından belirlendiği günümüze kadar gelen yazılı tarihin bütün özünü biçimlendiren sınıflar çatışması ve sınıflar savaşımının bundan böyle içinde özgürce geliştiği yeni bir topluma bırakır.”

Engels’i, bütün bir “Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni”nde başta Morgan olmak üzere dönemine ulaşmış bilgi birikimine dayanarak farklı aile biçimlerini (kandaş aile, tek-eşli evlilik, çok-karılı-evlilik, çok-kocalı-evlilik, vb.) incelemişken, hiç de ortaya koymadığı ve savunmadığı bir kuramla anma kolaycılığının mantığını anlayamıyorum.

07 Nisan 2003